Američki realistični slikar Edward Hopper je možda više nego bilo koji drugi umjetnik uspio prenijeti osjećaj usamljenosti i izolacije koji se može doživjeti usred gomile u modernom gradu. Njegove slike, pažljivo konstruirane i komponirane da ostave utisak trenutnog, voajerskog pogleda u privatni prostor i emocije potpunog stranca – predstavljaju jedinstven zapis o izmijenjenom društvu savremenog doba.
Hopper (1882. – 1967.) je imao umijeće da u uobičajenim životnim temama i situacijama kreira jednu vrstu prigušene drame koja potiče različita tumačenja. Njegove scene karakterišu tišina, praznina i melanholija. Uglavnom je slikao stanovnike New Yorka u privatnosti doma ili hotelske sobe, ali i u restoranima, lobijima, pozorištu i na ulici.
Njegovi atmosferski portreti prizora s američke istočne obale učinili su ga najpoznatijim američkim realističnim slikarom 20. stoljeća.
Hopperove slike se uglavnom tumače kao prizori usamljenosti, otuđenja ili samoće. Međutim, sam slikar je takva tumačenja nazvao ‘pretjeranim’. Tokom godina je više puta nudio nekoliko objašnjenja motiva njegovih slika, a jedno od tih je da je ‘velika umjetnost vanjska ekspresija unutarnjeg života umjetnika, a taj unutarnji život će rezultirati njegovim pogledom na svijet’.
Portret koji prikazuje ženu dok zamišljeno gleda u šoljicu kafe, prvi put je prikazana na Valentinovo 1927. godine, na otvorenju Hopperovog druge po redu samostalne izložbe u njujorškoj galeriji Rehn. Slika ‘Automat’ prodata je već u aprilu za $1,200. Danas je djelo u vlasništvu Des Moines Art centra u američkoj državi Iowa.
Kao model je poslužila Hopperova supruga Josephine Hopper, također umjetnica, koja je u to vrijeme imala 44 godine. Slikar je izmijenio crte lica i tijelo kako bi žena na slici izgledala mlađe (Jo su krasile obline dok je žena na slici sitnije građe).
Kao što je to obično slučaj sa Hopperovim slikama, raspoloženje žene i njene okolnosti djeluju enigmatično, pomalo dvosmisleno. Žena je elegantno obučena i našminkana, što sugerira da je ili krenula na posao ili s posla, ili pak nekog društvenog događaja, susreta.
Svukla je samo jednu rukavicu kako bi držala šoljicu, što bi se moglo protumačiti da je da je zabrinuta, ili da su joj misli negdje daleko. Prazan tanjir govori da je tu već neko vrijeme. Zamišljena je i sama sa svojim mislima, distancirana i melanholična, kao i svi drugi protagonisti Hopperovih slika – zatvoreni u staklenu kutiju bez izlaza.
Chop Suey iz 1929. godine prikazuje dvije žene za stolom u restoranu. Iako u društvu, ipak se čine usamljene, zarobljene u svijet vlastitih misli i briga. Čini se da ne komuniciraju nego gledaju jedna drugoj preko ramena, baš kao i par koji sjedi iza njih. Još jedan Hopperov prizor otuđenja i prizora iz kafea i restorana, što pokazuje raniji uticaj Van Gogha i Manea.
Neki kritičari umjetnosti smatraju da žena sjedi nasuprot svoje dvojnice, dok drugi ne drže neuobičajenim da dvije žene nose identične šešire. Hopper je zagonetno protumačio da ‘mnogo misli, mnogo impulsa ide u jednu sliku, ne samo jedna’.
‘Vjerovatno sam nesvjesno slikao usamljenost velikog grada’, prokomentirao je sam umjetnik jednom prilikom. U restoranu koji radi cijelu noć, tri gosta sjede za pultom nasuprot barmena, a svaki izgleda zamišljeno i distancirano. U središtu je crvenokosa žena u crvenoj haljini koja se ističe iz prigušenih boja okoline.
Kompozicija je čvrsto organizovana sa malo detalja. Kroz skladne geometrijske forme i sjaj električnog osvjetljenja restorana, Hopper je stvorio spokojan, ali zagonetan prizor. Osvijetljen enterijer na praznu ulicu baca sumorne sjene, pri čemu se restoran doima kao otok svjetlosti koji privlači pogled posmatrača. Jedini izvor svjetlosti na slici je stropna svjetiljka koja baca slabu ali hladnu svjetlost.
Ovo Hopperovo najpoznatije djelo upečatljiva je slika urbanog otuđenja. Tome doprinosi jednostavna kompozicija i ravnodušan realistični stil umjetnika.
Hopperovi prizori usamljenosti i izolacije često su pominjani tokom pandemije i posljedične ‘društvene distance’. Međutim, kad se uzme u obzir vrijeme kada su nastajale slike ovog realističnog slikara, usamljenost u mnoštvu i izolaciju ne možemo samo svrstati u pošasti savremenog doba i gradskog života, nego vjerovatno i tendenciji čovjeka da se povlači i distancira, da bi zbog toga kasnije patio. Paradoksalno. Ljudski.
