Krajem 19. stoljeća, mnogi značajni francuski umjetnici, arhitekti i dizajneri koji su odigrali važnu ulogu u razvoju stila i pravca Art Nouveau, prepoznali su da je počeo zastarjevati. Sa preokretom i napretkom koji je zapadu donijela industrijska revolucija, bilo je vrijeme za nešto novo što će obilježiti dolazak 20. stoljeća.
Iz te želje da se u novo stoljeće uđe u korak s inovacijama, umjesto da ih sputava teret nostalgije, grupa francuskih umjetnika osnovala je organizaciju pod nazivom Societé des Artistes Décorateurs (Društvo ukrasnih umjetnika). Grupu su činile u to vrijeme poznate ličnosti poput dizajnera i grafičara Grasseta i arhitekte Guimarda, zajedno s novim imenima – umjetnicima i dizajnerima poput Pierrea Chareau i Francisa Jourdaina. Francuska država je podržavala i njegovala ovaj pravac umjetničkog djelovanja koji će do 1910. godine potaći razvoj posve novog stila Arts Décoratifs koji će se zgodno skratiti u Art Deco.
S pravom se može tvrditi da je početak novog stilskog razdoblja obilježila izložba u Grand Palais pod pokroviteljstvom francuske vlade u kojoj je učestvovalo više od 15.000 umjetnika, arhitekata i dizajnera. Tokom sedam meseci izložbe, više od 16 miliona ljudi razgledalo je brojne pojedinačne postavke. Ova izložba bila je katalizator za početak pokreta.
Bilo je to vrijeme luksuza, glamura i sjaja koje je donio društveni i tehnološki procvat. Utoliko je Art Deco kao stil vizuelnih umjetnosti, arhitekture i dizajna prerastao u svojevrsan pokret te prigrlio tehnološki progres koji je donio nove materijale i zahtjev za masovnom proizvodnjom.
Art Deco je eklektičan stil koji je spojio ono što je na prvi pogled nespojivo poput drevnih astečkih, perzijskih i egipatskih motiva sa onim tradicionalnim, obrtničkim, a sve to u paru sa materijalima i formama industrijske revolucije. Bio je vjerovatno prvi stil koji hrabro kombinira različite pravce. Vidljivi su i uticaji kubizma i fovizma, naročito u prvoj, flambojantnijoj fazi ovog stila.
Međutim, Art Deco kao stil počinje izlaziti iz trenda za vrijeme Prvog svjetskog rata, jer su mnogi kritičari smatrali da precizni geometrijski detalji, nježni dizajni, često skupi materijali i proizvodni postupci ovog stila ne odgovaraju izazovnom, nesređenom i sve više mehaniziranom modernom svijetu. Razdoblje Art Deco zvanično je trajalo do 1950. godine.
Ovaj stil vrhunske estetike konstantno se oživljava, naročito kroz kinematografiju. Jedni će vjerovatno odmah pomisliti na Velikog Gatsbyija, drugi na omiljenog lika kraljice krimi romana Agathe Christie – Poaroa (Hercule Poirot).
Poirot sve vidi, mon ami…
Pored analitičkih vještina i sarkastičnog humora ekscentričnog belgijskog detektiva otjelovljenog u liku britanskog glumca Davida Sucheta, uživamo i u ambijentu stiliziranom upravo u stilu Art Deco. Njegov filmski ured smješten je u zgradi iz 1936. godine koja pripada Art Deco stilu, Florin Court u Londonu.
Radnja popularnog serijala se i dešava 30-ih godina prošlog stoljeća, u vrijeme procvata ovog besmrtnog stila.
Uticaj pravca Art Deco bio je tako sveobuhvatan da se mogao vidjeti na velikim objektima kao što su neboderi do malih predmeta poput radio prijemnika, usisivača i nakita.
Prvo što primijetimo su simetrija motiva i pravolinijski oblici, što je jedna od razlika između Art Deco stila i njegovog prethodnika Art Nouveau, koga su karakterizirali organski motivi i forme.
Dapače, Art Deco je naglašavao geometrijske forme poput poligona, sfere, pravougaonika, trapezoida, cik-cak, ševron i, interesantno, motiv sunca sa zrakama poznat kao ‘sunburst’, jedan od drevnih simbola koje je prigrlio Deco.
Od materijala, najčešće su upotrebljavani nehrđajući čelik, aluminijum, krom, bakelit. Lakirane površine su se vrlo često mogle vidjeti, naročito kao akcenti u prostoru.
Najčešći motiv koji vidimo i danas je vitraž koji objedinjuje geometrijske forme, motive i boje karakteristične za ovaj period.
Žive boje i jaki kontrasti učinili su ovaj stil upečatljivim.
Poznata zgrada Chrysler, kao i drugi neboderi u New Yorku izgrađeni tokom dvadesetih i tridesetih godina prošlog stoljeća također pripadaju stilu Art Deco.
Vječna inspiracija za savremene dizajnere
Art Deco nije samo ‘stvar prošlosti’. Velika imena u svijetu dizajna enterijera često uređuju svoje domove uveliko se koristeći cijelim bogatstvom rješenja koja nudi ovaj stil.
Evo nekoliko savremenih primjera primjene Art Decoa:
Sljedeću epizodu Poaroa ćete vjerovatno gledati na posve drugi način.
