Arheolozi su u drevnom feničkom gradu Tiru na libanskoj obali otkrili još jedan stari rimski hram.
Zajedničko arheološko iskopavanje predvodili su Maria Eugenia Aubet sa Univerziteta u Barseloni, Ali Badawi iz libanskog Generalnog direktorata antikviteta, i Francisco J. Núñez iz poljskog Centra za mediteransku arheologiju pri Univerzitetu u Varšavi.
Stručni tim je identificirao dvije faze izgradnje ovog hrama, prvi je rani rimski period (oko 31. godine p.n.e. do 193. godine), dok se najznačajnije modifikacije građevine vežu za kasni rimski period (oko 284. do 476. godine).
Hram se nalazi na najvišoj tački gradske oblasti, u Akropolju koji su stari Grci i Feničani smatrali svetom zemljom. Mnogi istraživači drže da su upravo na tom mjestu održavani molitveni rituali i obredi. Značaj hrama potvrđuje pozicija na najvišoj tački drevnog otoka.
Pravougaona zgrada orijentirana je istok-zapad, s predvorjem okruženim s dva stuba, dok se s druge strane nalazi podij. Zidovi hrama prvobitno su bili sastavljeni od blokova pješčenjaka, a zgrada je stajala na platformi od krečnjaka i pješčenjaka. Stubovi visoki 8 metara izrađeni su od egipatskog ružičastog granita, a stepenišni ulaz ukrašen je graviranim pločama s geometrijskim motivima.
Hram je jedna od rijetkih građevina ovog karaktera u oblasti drevnog grada Tira koju su pronašli arheolozi, uprkos historijskom i religijskom značaju ove oblasti.
Istraživači vjeruju da je južno od ulaza možda postojala podzemna komora. Tačan predmet štovanja u masivnom hramu ostaje misterija. ‘Bar za sada, ime božanstva koje se štuje u ovoj zgradi ostaje nam nepoznato’, navodi se u saopćenju člana arheološkog tima Francisca J. Núñeza.
Ulica s trijemom koja se spušta iz hrama ukršta se sa užom ulicom koja vodi do obližnjeg svetišta, s dvije sobe i dvorištem. Ova manja građevina orijentirana je sjever-jug, s jednom prostorijom s egipatskim reljefom koja prikazuje božicu Izidu dok doji svog sina Horusa.
Tir je jedan od najstarijih stalno naseljenih gradova na svijetu, sa dugom istorijom naseljavanja koja datira iz 3. milenija p.n.e. Dugo je bio značajno lučko i trgovačko središte u mediteranskoj regiji. Tokom bronzanog i gvozdenog doba, u periodu od oko 1.200. godine p.n.e. do 868. godine p.n.e., bio je nezavisni fenički grad i mjesto od velikog ekonomskog značaja, uključujući industriju, trgovinu i zanate. Prvobitno smješten na otoku uz obalu, Tir je bio povezan s kopnom uz nasip koji je izgradio Aleksandar Veliki.
Zgrade koje su tokom pet milenija gradile različite kulture učinile su Tir teškim arheološkim lokalitetom za istraživanje. ‘Naslagani arhitektonski ostaci, zajedno s prirodnim katastrofama, porastom nivoa mora i dinamičnim razvojem zemljišta i javnim radovima u posljednjim desetljećima, značajno su zamračili karakter antičke arhitekture’, naveo je Núñez u saopćenju.
Područje oko hrama bilo je ozbiljno oštećeno i rekonstruirano u ranobizantsko doba. Sam hram je srušen i zamijenjen velikom bazilikom, koja je na kraju uništena zajedno s ostalim dijelovima grada tokom cunamija u 6. stoljeću.
Radovi će se nastaviti 2022. godine, daljnjim istraživanjem rimskog hrama i okolice. Istraživači planiraju utvrditi da li je druga monumentalna zgrada, smještena sjeverno, još jedan hram.
(izvor i foto ARTnews, naslovna fotografija U. Wicenciak-Nunez/Poljski centar za mediteransku arheologiju )
